Zawartość nowej strony
Ludowe Wojsko Polskie
Z Wikipedii
Orzeł wojskowy z lat 1945-1990
Ludowe Wojsko Polskie (LWP) – nieoficjalna nazwa używana dla określenia części Wojska Polskiego utworzonej podczas II wojny światowej w latach 1943–1944 na terytorium ZSRR, a następnie wywodzących się z niej sił zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w okresie 1944–1952 i Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1952–1989.
Nazwa "Ludowe Wojsko Polskie" używana była powszechnie przez propagandę, władze państwowe oraz piśmiennictwo tego okresu (przymiotnik - "ludowe" często pisany małą literą) w celu podkreślenia związku z panującym w państwie ustrojem. Niemniej jednak nie była nazwą oficjalną (nie jest więc nazwą własną). Oficjalnymi zaś nazwami w tych okresach były: Wojsko Polskie, następnie Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej, a od 1952: Siły Zbrojne Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.
Formowanie [edytuj]
Orzeł piastowski noszony na czapkach przez żołnierzy 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki
Mjr Marian Ćwiklewski w otoczeniu Platerówek, Sielce 1943 r.
1 Brygada Kawalerii LWP (marzec 1945)
W maju 1943 w Sielcach nad Oką w ZSRR, z inicjatywy komunistów skupionych w Związku Patriotów Polskich rozpoczęto formowanie 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. Obok wyszkolenia wojskowego ochotnicy i żołnierze dywizji im. Tadeusza Kościuszki poddawani byli intensywnej indoktrynacji politycznej[1], zadania te wykonywali aktywiści ZPP oraz sowieccy komisarze polityczni (tzw. politrucy). W lipcu 1943 67 % oficerów dywizji pochodziło z Armii Czerwonej[2], 70 % nie posiadało wyższego wykształcenia, a 14 % średniego wykształcenia. Z armii sowieckiej przejęto m.in. musztrę, sposób salutowania, skróty pododdziałów.
Nowo tworzone siły zbrojne były wojskowo i politycznie podporządkowane ZSRR, natomiast nie uznawały zwierzchnictwa polskiego rządu na uchodźstwie w Londynie. Decyzja stworzenia polskiej armii, stanowiącej instrument ówczesnej polityki sowieckiej[3], związana była ściśle ze stalinowskimi planami dotyczącymi stworzenia ustroju komunistycznego w powojennej Polsce[1]. Dla Polaków pozostających w ZSRR po 1942, po wyjściu Armii Andersa do Iranu, wstąpienie do armii gen. Berlinga pozostawało jedną z niewielu szans na powrót do Polski i walki z niemieckim okupantem. Na przełomie 1943 i 1944 sformowano kolejne polskie jednostki w ZSRR, które utworzyły 1 Korpus Polskich Sił Zbrojnych, rozwinięty 16 marca 1944 w 1 Armię Polską.
Odrodzone Wojsko Polskie zostało formalnie powołane ustawą Krajowej Rady Narodowej z 21 lipca 1944 o przejęciu zwierzchnictwa nad Armią Polską w ZSRR i o scaleniu Armii Ludowej i Armii Polskiej w ZSRR w jednolite Wojsko Polskie. Na mocy tej ustawy, KRN objęła zwierzchnią władzę nad Armią Polską w ZSRR oraz powołała do życia Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego. Jednocześnie rzut bojowy 1 Armii Polskiej przemianowano w 1 Armię Wojska Polskiego. W lipcu 1944 sformowano również 2 Armię Wojska Polskiego, a w październiku 3. AWP, która nie ukończyła jednak formowania m. in. z powodu braku odpowiedniej liczby polskich oficerów.
Od 20 sierpnia 1944 prowadzono mobilizację do Wojska Polskiego na wyzwolonych terenach Polski, która została zakłócona przez bojkot, od wezwania mobilizacyjnego uchyliło się 27 486 osób[4], którym nie odpowiadał m. in. fakt, iż nowa armia polska znajduje się pod zwierzchnictwem sowieckich oficerów i jest podporządkowana ZSRR. Do 1 i 2 Armii Wojska Polskiego wcielano przymusowo także pojmanych w czasie akcji "Burza" w 1944, przez NKWD i kontrwywiad wojskowy Smiersz, żołnierzy Armii Krajowej[2], za odmowę wstąpienia z reguły zsyłano żołnierzy AK do obozów w głąb ZSRR.
W okresie II wojny światowej sformowano dwie armie Wojska Polskiego, w skład których wchodziło 10 dywizji piechoty, 5 brygad pancernych, brygada kawalerii, 2 brygady saperów, 3 dywizje i kilka brygad artylerii oraz mniejsze oddziały, jak również 4 dywizje lotnictwa. Pod koniec 1944 w ich skład wchodziło około 180 000[5] żołnierzy. Do około 40% korpusu oficerskiego i znaczną część kadry specjalistycznej stanowili żołnierze Armii Czerwonej oddelegowani do służby w Wojsku Polskim. W Sztabie Głównym 70 % oficerów[3] stanowili obywatele sowieccy.
Działania zbrojne [edytuj]
Pierwszą bitwą polskich oddziałów na froncie wschodnim była bitwa pod Lenino 12–13 października 1943, jednak do lata 1944 formacje te nie miały osiągnięć bojowych wpływających na losy toczonych walk[3].
Następnie oddziały Wojska Polskiego wspólnie z Armią Czerwoną walczyły z wojskami niemieckimi na Ukrainie, Białorusi, terytorium Polski, w Niemczech i Czechosłowacji. Jednostki Wojska Polskiego uczestniczyły m. in. w walkach na przyczółku warecko-magnuszewskim i w bitwie pod Studziankami w sierpniu 1944, w tym czasie też brały udział w walkach o przyczółek czerniakowski. Później brały udział w walkach o przełamanie niemieckich umocnień Wału Pomorskiego, w ramach których zdobywano w marcu 1945 silnie umocnioną twierdzę kołobrzeską. W wyniku walk o umocnienia Wału Pomorskiego oddziały Wojska Polskiego poniosły ciężkie straty, zginęło 5 000 żołnierzy, a 11 000 odniosło rany[3]. Końcowym etapem walk był udział jednostek LWP w bitwie o Berlin w składzie 1 Frontu Białoruskiego, gdzie poległo 7 000 żołnierzy, a 17 000 zostało rannych[3]. Wzięły w niej udział 1 Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki z 1 Armii Wojska Polskiego, 2 Pomorska Brygada Artylerii Haubic, 1 Samodzielna Brygada Moździerzy oraz 6 samodzielny warszawski zmotoryzowany batalion pontonowo-mostowy.
Do zakończenia działań zbrojnych, całkowite straty osobowe Wojska Polskiego walczącego u boku Armii Czerwonej, osiągnęły liczbę 17 500 zabitych, 10 000 zaginionych i 40 000 rannych żołnierzy[3].
Organizacja LWP wiosną 1945 [edytuj]
Karol Świerczewski, Marian Spychalski, Michał Rola-Żymierski (od prawej) nad Nysą Łużycką w 1945 roku
Naczelne Dowództwo WP
Wojska
- Odwody Naczelnego Dowództwa
- Dowództwo Wojsk Pancernych i Zmechanizowanych
- 1 Korpus Pancerny
- 24 pułk artylerii pancernej
- 25 pułk artylerii pancernej
- 27 pułk artylerii pancernej
- 2 pułk moździerzy
- 26 pułk artylerii plot
- 7 pułk czołgów
- 46 pułk artylerii pancernej
- 49 pułk artylerii pancernej
- 51 pułk artylerii pancernej
- 52 pułk artylerii pancernej
- 3 szkolny pułk czołgów
- Dowództwo Artylerii
- Dowództwo Lotnictwa
- 1 Mieszany Korpus Lotniczy
- 4 Mieszana Dywizja Lotnictwa
- Szefostwo Wojsk Inżynieryjno-Saperskich
- 2 Brygada Saperów
- 5 Brygada Saperów
- 3 Brygada Pontonów
- 2 zapasowy pułk saperów
- Szefostwo Wojsk Łączności
- 2 pułk łączności
- 3 pułk łączności
- Główne Kwatermistrzostwo WP
- Szefostwo Mobilizacji i Uzupełnień
Wojsko Polski Ludowej [edytuj]
Koniec wojny zastał Wojsko Polskie w okresie intensywnego rozwoju organizacyjnego. Zrezygnowano co prawda z realizacji koncepcji Frontu Polskiego. Powstawały jednak nowe związki taktyczne i oddziały wojsk. W wyniku mobilizacji liczebność wojska w maju 1945 osiągnęła 370 tysięcy żołnierzy zaś we wrześniu 1945 roku 440 tysięcy. Na wyzwalanych obszarach organizowano Okręgi Wojskowe. Podstawą formowania okręgów był rozkaz ND WP nr 23/0rg z 1 lutego 1945.
Nakazywał on: "Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej sformować do dnia 1 kwietnia 1945 r. sześć okręgów wojskowych według etatu nr Dl/17.
- Warszawski OW z siedzibą w Warszawie, obejmujący woj. warszawskie i białostockie,
- Lubelski OW z siedzibą w Lublinie, obejmujący woj. lubelskie i rzeszowskie,
- Krakowski OW z siedzibą w Krakowie, obejmujący woj. krakowskie i śląskie,
- Łódzki OW z siedzibą w Łodzi, obejmujący woj. łódzkie i kieleckie,
- Poznański OW z siedzibą w Poznaniu, obejmujący woj. poznańskie,
- Pomorski OW z siedzibą w Toruniu, obejmujący woj. pomorskie i Wolne Miasto Gdańsk"
- Śląski OW z siedzibą w Katowicach sformowany został w terminie późniejszym (do dnia 17 września 1945) .
Okręgi sprawowały bezpośrednie zwierzchnictwo nad jednostkami stacjonującymi na administrowanym przez nie terenie, a ich dowódcy podlegali bezpośrednio szefowi Sztabu Generalnego WP.
Powracającą do kraju 2 Armię WP przeznaczono do ochrony zachodniej granicy państwa od Jeleniej Góry do Kamienia Pomorskiego, a na bazie jej dowództwa utworzono sztab Okręgu Wojskowego Poznań. Granicę południową zaś, od Jeleniej Góry do stacji kolejowej Użok (na styku granic Polski, ZSRR i Czechosłowacji) obsadziły jednostki 1 Armii WP. Na bazie jej dowództwa sformowano sztab Śląskiego OW
W czerwcu 1945 skierowano 1, 3 i 8 Dywizje Piechoty do działań związanych z bezpieczeństwem wewnętrznym. 4 Dywizję Piechoty przekazano dla potrzeb tworzącego się Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Zasadą było, że jednostki wojskowe wykorzystywane były przede wszystkim do działań przeciw UPA, a wojska KBW do walki ze zbrojnym podziemiem niepodległościowym. Od reguły tej zdarzały się jednak dość często odstępstwa. Kulminacją walk z jednostkami UPA była operacja militarno-przesiedleńcza, tzw. Akcja Wisła, mająca miejsce w 1947.
Jednocześnie trwała demobilizacja oddziałów i przejście wojska na stopę pokojową. 10 sierpnia 1945 wydano "dekret o częściowej demobilizacji WP". Kolejne jej fazy miały miejsce w lutym i grudniu 1946.
Jednym z najważniejszych zadań stojących przed wojskiem po zakończeniu wojny było rozminowanie kraju. W latach 1944 do 1956 roku prowadzono operację rozminowywania kraju, w której uczestniczyły 44 jednostki inżynieryjne czyli ok. 19 tys. saperów. W jej wyniku sprawdzono i rozminowano obszar o powierzchni ponad 250 000 km kwadratowych ( 80% powierzchni kraju). Znaleziono i usunięto 14,75 mln min różnego rodzaju i 59 mln pocisków, bomb i innej amunicji. W operacji rozminowywania śmierć poniosło 646 saperów.
Jesienią 1945 granice państwa zaczęły ochraniać wydzielone z wojsk operacyjnych Wojska Ochrony Pogranicza. Wojsko angażowane było do kolejnych akcji niemilitarnych. Wysiedlało Niemców z terenów przygranicznych, zabezpieczało akcje polityczne (referendum, wybory do sejmu) oraz zajmowało się utrzymaniem porządku publicznego w rejonach przyległych do miejsc stałej dyslokacji.
W 1946 ze względów oszczędnościowych rozwiązano Łódzki 0W, a w listopadzie 1947 utworzono Dowództwo Wojsk Lądowych, jako dowództwo operacyjne szczebla frontowego. Okręgi pełniły faktycznie rolę organów wodzenia szczebla armijnego.
Założenia doktrynalne rozwoju wojska [edytuj]
Pierwsze prace koncepcyjne nad określeniem kształtu i charakteru Wojska Polskiego w okresie pokoju rozpoczęto już w 1945. Należało określić przede wszystkim, jak liczne wojsko ma zostać utrzymane w okresie pokoju, a także jaka ma być jego struktura organizacyjna. Studia prowadzone w SG WP wykazały, że wielkość sił zbrojnych powinna wynosić 250 tys. żołnierzy. Prace dotyczące koncepcji strategicznego użycia sił zbrojnych na wypadek wojny podjęto w 1946. Wiązało się to ze stopniowym odpływem oficerów radzieckich i zastępowaniem ich przez oficerów polskich, często absolwentów Wyższej Szkoły Wojennej.
Gen. Stefan Mossor, Sanok, 1947
W kwietniu 1946 gen. Stefan Mossor opracował memoriał "Wstępne rozważania strategiczne nad geopolitycznym położeniem Polski". Zakładał on, że sojusz z ZSRR jest trwały i Polska może liczyć się tylko z agresją z Zachodu. Głównego przeciwnika widział w Niemczech, a w niedalekiej przyszłości w Wielkiej Brytanii oraz USA. Temu" blokowi germańskiemu" miała się przeciwstawić Polska sprzymierzona z ZSRR, w tzw. bloku słowiańskim. Autor zakładał utrzymanie życzliwych stosunków z Francją. Zakładał też, że możliwość konfliktu to sprawa odległa. Zwracał uwagę na konieczność porozumień sojuszniczych z Czechosłowacją, a w przyszłości z Rumunią. Dla prac strategicznych fundamentalne znaczenie powinno mieć, zdaniem Mossora, uzgodnienie przez naczelnego dowódcę WP ze Sztabem Generalnym ZSRR ogólnego planu wspólnych przygotowań wojennych.
Memoriał stał się podstawą do wydania wielu dokumentów w sprawie przygotowania terytorium kraju do wojny, między innymi w sprawie znaczenia ochronnego lasów w pasie przygranicznym nad Odrą i Nysą, wytycznych planu gospodarczego komunikacji w dziedzinie dróg publicznych, budowy dróg, zadrzewień przydrożnych, o obronie przeciwlotniczej i przeciwpożarowej itp.
Kwestia zbytniej samodzielności Wojska Polskiego w planowaniu była główną przyczyną konfliktów gen. Mossora z oficerami wywodzącymi się z Armii Czerwonej. Jednak dzięki poparciu marszałka Żymierskiego gen. Mossor mógł nadal wywierać wpływ na koncepcje rozwojowe WP.
Skład organizacyjny wojska w 1949 [edytuj]
W efekcie redukcji wojska liczyły ok. 140 000 żołnierzy.
Organizacyjnie w skład wojsk lądowych wchodziły: 16 dywizji piechoty, 3 brygady, 1 pułk i 3 samodzielne dywizjony artylerii, 3 pułki artylerii przeciwlotniczej, 6 pułków czołgów i 4 pułki artylerii pancernej, 4 pułki saperów i jeden pułk pontonowy.
Wojska lotnicze w dysponowały trzema pułkami lotnictwa myśliwskiego, trzema szturmowego, jednym bombowców nurkujących i jednym specjalnym(do przewożenia VIP)
Marynarka wojenna była w początkowym stadium organizacj.
|
